Θέλω καταρχήν να ευχαριστήσω την Ελληνική Εταιρεία Φαρμακο-οικονομίας για την πρόσκληση. Η δημιουργία της Εταιρείας και η διοργάνωση της ημερίδας αυτής αναδεικνύουν και στη χώρα μας την αναγκαιότητα και τη σημασία της έρευνας και προώθησης της γνώσης στους χώρους των οικονομικών της υγείας και του φαρμάκου. Χώροι κατ’ εξοχήν υψηλού κόστους, όπου εδώ σε μας, κυριαρχούν η σπατάλη, η αδιαφάνεια και ο παραλογισμός, ιδιαίτερα στη συνταγογράφηση και την κατανάλωση φαρμάκων. Και η ανάπτυξη της φαρμακο-οικονομίας αποτελεί ένα από εκείνα τα μέτρα που μπορούν να έχουν θετική επίδραση στην προσπάθεια επίτευξης αποτελεσματικότητας, ποιότητας και οικονομικής αποδοτικότητας.

Γνωρίζετε, κυρίες και κύριοι, ότι έχουμε ήδη ξεκινήσει μια μεγάλη προσπάθεια για την ανασυγκρότηση του συστήματος υγείας. Βασικοί άξονες αυτής μας της προσπάθειας είναι:

Με τις αλλαγές αυτές στοχεύουμε στην ανάπτυξη ενός συστήματος που θα προάγει:

- Την ποιότητα και την κλινική αποτελεσματικότητα

- Την ισότητα τόσο ως προς την περιφερειακή κατανομή των πόρων όσο και στο επίπεδο της πρόσβασης σε υψηλού επιπέδου περίθαλψη.

- Την ορθολογική διαχείριση των πόρων έτσι ώστε να διασφαλίζεται το μέγιστο δυνατό αποτέλεσμα.

Σε κάθε προσπάθεια διαμόρφωσης και υλοποίησης της όποιας πολιτικής υγείας καλούμαστε να απαντήσουμε σε προκλήσεις και αντιφάσεις που ενυπάρχουν στο σύστημα. Για να’ρθω και στο θέμα της ημερίδας, την φαρμακο-οικονομία, θέλω να αναφέρω τα εξής:

Σε κάθε ιατρική παρέμβαση ο γιατρός καλείται σε ατομικό επίπεδο να κάνει το καλύτερο δυνατόν για τον ασθενή του. Αυτό συχνά επιτυγχάνεται, χωρίς όμως τις περισσότερες φορές να λαμβάνονται στοιχειωδώς υπόψη οι παράμετροι του κόστους, δηλαδή της συγκριτικής αποτελεσματικότητας μεταξύ διαφορετικών θεραπευτικών μεθόδων και της σχέσης κόστους αποτελεσματικότητας μεταξύ εναλλακτικών θεραπειών.

Από την άλλη μεριά, σε κεντρικό και συλλογικό επίπεδο οι πολιτικές υγείας πρέπει να υπηρετούν στις αρχές της κοινωνικής ισότητας και συλλογικής αποδοτικότητας. Πρέπει η κατανομή και χρησιμοποίηση των πόρων να γίνεται με τέτοιο τρόπο έτσι ώστε να μεγιστοποιείται το παραγόμενο κλινικό αποτέλεσμα για την κοινωνία και η μέγιστη δυνατή οικονομική αποδοτικότητα.

Δεν μπορώ να σκεφτώ άλλο χώρο, από αυτόν του φαρμάκου, όπου η σύγκρουση αντιτιθέμενων πολιτικών παρουσιάζεται τόσο έντονα. Σε ατομικό επίπεδο ο γιατρός μπορεί εύκολα να εκμεταλλευθεί τη σχέση του με τον ασθενή για να συνταγογραφήσει ένα φάρμακο κατά πολύ ακριβότερο από ένα άλλο με ισοδύναμη κλινική αποτελεσματικότητα. Μπορεί επίσης αρκετά συχνά ο γιατρός να συνταγογραφήσει ένα φάρμακο που έχει μια πολύ μικρή, σχεδόν ανεπαίσθητη διαφορά από κάποιο άλλο στην κλινική αποτελεσματικότητα, με αισθητά όμως υψηλότερο κόστος. Σε συλλογικό επίπεδο μια τέτοια συμπεριφορά δεν μπορεί να είναι ούτε επιθυμητή, ούτε αποδεκτή. Γιατί όπως συμβαίνει σε κάθε περίπτωση, οι πόροι για τη φαρμακευτική περίθαλψη έχουν ένα κόστος ευκαιρίας, το οποίο πρέπει πάντα να λαμβάνουμε υπόψη, για να μπορούμε με το ίδιο ύψος πόρων να προσφέρουμε άλλες ίσως πιο αναγκαίες υπηρεσίες στους πολίτες.

Σήμερα υπάρχουν φάρμακα που πραγματικά θεραπεύουν μη ιάσιμες μέχρι πρόσφατα νόσους, που μειώνουν τις δαπάνες της νοσοκομειακής και ιατρικής περίθαλψης, εξασφαλίζουν μεγαλύτερη συμμόρφωση του ασθενούς στη θεραπεία, μεγαλύτερη ασφάλεια και καλύτερη αποτελεσματικότητα. Αυτά τα φάρμακα δικαιολογημένα κοστολογούνται υψηλότερα,, όμως μόνο ένα μικρό ποσοστό των κυκλοφορούντων κάθε χρόνο νέων φαρμάκων προσφέρει δραματικά μεγαλύτερη κλινική αποτελεσματικότητα. Παρόλα αυτά τα νέα αυτά φάρμακα ευθύνονται σε μεγάλο βαθμό για την συνεχή αύξηση της φαρμακευτικής δαπάνης.

Με βάση αυτά τα δεδομένα πρέπει η πολιτεία και το ίδιο το ιατρικό σώμα να έχουν ένα κοινό στόχο, αυτόν της διοχέτευσης των ούτως ή άλλως περιορισμένων πόρων εκεί όπου θα έχουμε τα καλύτερα κλινικά αποτελέσματα. Και είναι πλέον τεκμηριωμένο ότι στη χώρα μας αυτό δεν συμβαίνει, στο βαθμό που παρατηρείται σε άλλες ανεπτυγμένες υγειονομικά χώρες.

Αναφέρω ενδεικτικά:

- Το υψηλό επίπεδο των φαρμακευτικών δαπανών σε σχέση με άλλες χώρες.

- Τις μεγάλες ανισότητες που καταγράφονται στην κατανάλωση μεταξύ ασφαλιστικών ταμείων.

- Τις ελεγκτικές αδυναμίες και συμπεριφορές του ιατρικού σώματος στη συνταγογράφηση.

- Τις οργανωτικές αδυναμίες του συστήματος στην υιοθέτηση αποτελεσματικών πολιτικών όπως είναι η ημερήσια δόση.

- Τις ανορθόδοξες μορφές προώθησης των φαρμακευτικών προϊόντων, από τις φαρμακευτικές εταιρείες.

- Την δυνατότητα του ίδιου του ασθενή να κινείται ανεξέλεγκτα μέσα στο σύστημα και να δέχεται περισσότερες συνταγές από όσες είναι αναγκαίες, χωρίς κανείς να ελέγχει τη συμμόρφωση στη θεραπεία, το χρόνο χορήγησης και τις αλληλεπιδράσεις. Το τελευταίο είναι ιδιαίτερα σημαντικό καθώς ένα σημαντικό ποσοστό χρησιμοποίησης των υπηρεσιών υγείας προέρχεται από ανεπιθύμητες φαρμακογενείς παρενέργειες.

Είμαι πεπεισμένος ότι ο περιορισμός αυτών των φαινομένων μπορεί να επιτευχθεί όχι μόνο με την καλύτερη οργάνωση του συστήματος, την εγκατάσταση αποτελεσματικών ελεγκτικών μηχανισμών, την απόκτηση συνείδησης κόστους από τους γιατρούς και την υιοθέτηση φαρμακευτικών προτοκόλλων αλλά και με συμβολή της φαρμακο-οικονομίας. στους εξής άξονες:

(α) Της μελέτης των παραμέτρων κόστους για ομάδες ασθενών, θεραπευτικές μεθόδους και ομάδες πληθυσμού.

(β) Της μελέτης των παραμέτρων χρησιμοποίησης των υπηρεσιών υγείας έτσι ώστε να εντοπιστούν περιοχές χαμηλής αποδοτικότητας

(γ) Της μελέτη κόστους -αποτελεσματικότητας εναλλακτικών θεραπειών και παρεμβάσεων.

Είναι βέβαιο ότι δεν μπορούμε να συνεχίσουμε έτσι, με πρακτικές πρωτόγονες και ξεπερασμένες, σπαταλώντας αλόγιστα πόρους, χωρίς καμιά προσπάθεια για κλινική αποτελεσματικότητα και οικονομική αποδοτικότητα. Γνωρίζουμε ότι ο δρόμος σ’ αυτόν τον τομέα είναι ιδιαίτερα δύσβατος και μακρύς. Απαιτεί επενδύσεις σε ανθρώπινο δυναμικό και τεχνολογία, αλλά πάνω απ’ όλα αλλαγή συμπεριφορών και πρακτικών από τους επαγγελματίες της υγείας, τη φαρμακευτική βιομηχανία και τους ίδιους τους ασθενείς. Και σ’ αυτή την προσπάθεια ο ρόλος της φαρμακο-οικονομίας είναι πολύτιμος.