(ΣΥΜΗ, 2 Σεπτεμβρίου 2001)

Θέλω πρώτα απ’ όλα να σας συγχαρώ για την πρωτοβουλία διοργάνωσης του Συμποσίου αυτού για την Υγεία, εδώ στο μικρό και ακριτικό νησί της Σύμης. Γιατί πιστεύω ότι το όφελος από τέτοιου είδους επιστημονικές αλλά και πολιτιστικές εκδηλώσεις σε απομονωμένες και ακριτικές περιοχές, είναι πολλαπλάσιο εκείνου από ανάλογες εκδηλώσεις στα μεγάλα αστικά κέντρα. Συνεισφέρουν νομίζω πολλαπλά και προς όλες τις κατευθύνσεις.

Προς την πολιτεία και την κυβέρνηση, που πρέπει να ακούει και να γνωρίζει από κοντά τις ανάγκες και τα προβλήματα της περιφέρειας,

Προς την τοπική κοινωνία και τους θεσμοθετημένους εκφραστές της όπως είναι η τοπική αυτοδιοίκηση, που δικαιολογημένα νιώθουν απομονωμένοι και αποκομμένοι από τα κέντρα λήψης των αποφάσεων και έχουν τη ανάγκη κάπου να εκφράσουν τις απόψεις τους και να διατυπώσουν τις ανάγκες και τα παράπονά τους. Αυτά που συχνά «χάνονται» μέχρι να φτάσουν στην Αθήνα και πολλές φορές βαλτώνουν στη γραφειοκρατία των Υπουργείων και της Δημόσιας Διοίκησης.

Προς τους ίδιους τους λειτουργούς της υγείας αυτών των περιοχών που αποκομμένοι διψούν για μάθηση και μπορούν με τα συμπόσια αυτά να συζητήσουν και να ανταλλάξουν εμπειρίες με συναδέλφους τους; να ακούσουν καινούργια πράγματα, να ενημερωθούν για τις σύγχρονες εξελίξεις στην ιατρική.

Κλείνοντας αυτά τα εισαγωγικά να πω ότι αργά αλλά σταθερά το Αθηνοκεντρικό μοντέλο, τουλάχιστον στον τομέα των πολιτιστικών εκδηλώσεων και των επιστημονικών συμποσίων αλλάζει, και σ’ αυτό η Σύμη έχει το δικό της σημαντικό ρόλο, γι’ αυτό και της αξίζουν συγχαρητήρια.

Κυρίες και Κύριοι,

Η ανάπτυξη και οργάνωση των υπηρεσιών υγείας στα νησιά του Αιγαίου, που είναι και το θέμα του Συμποσίου σας, ήταν και συνεχίζει να αποτελεί για την κυβέρνηση πρώτη προτεραιότητα τα τελευταία χρόνια. Γιατί η διασφάλιση ολοκληρωμένης φροντίδας στους πολίτες αυτών των περιοχών, έχει πέρα από τις αυτονόητες υγειονομικές του διαστάσεις και ευρύτερες οικονομικές, κοινωνικές και εθνικές. Και είναι κοινοτοπία να πω ότι μια εγκαταλειμμένη υγειονομικά περιοχή, φθίνει οικονομικά και κοινωνικά και συρρικνώνεται δημογραφικά. Γι’ αυτό και η αποτελεσματική υγειονομική κάλυψη των ακριτικών μας περιοχών και ιδιαίτερα των πολύ μικρών νησιών μας, αποτελεί στην ουσία την αποτελεσματικότερη θωράκιση των συνόρων της χώρας.

Η εκτεταμένη νησιωτική περιοχή του Αιγαίου με τα πολλά και μικρά νησιά, που απέχουν εκατοντάδες χιλιόμετρα από τις ηπειρωτικές ακτές, αλλά και μεταξύ τους, στα οποία σε αρκετές περιπτώσεις διαμένουν μερικές δεκάδες ή εκατοντάδες κάτοικοι, αλλά και ο πολλαπλασιασμός των αναγκών υγείας τους καλοκαιρινούς μήνες λόγω τουρισμού, αποτελούν τις σημαντικότερες ιδιαιτερότητες της περιοχής. Γι’ αυτό και η υγειονομική κάλυψη των περιοχών αυτών είναι ένα δύσκολο και σύνθετο πρόβλημα, που απαιτεί σύγχρονα μέσα, αυξημένους οικονομικούς πόρους, συνεργασία της τοπικής κοινωνίας και των κοινωνικών φορέων, αλλά και συνεργασία και συντονισμό περισσότερων του ενός Υπουργείων. Αναφέρω για παράδειγμα ότι για να λειτουργήσει αποτελεσματικά το σύστημα διακομιδών-αεροδιακομιδών χρειάζεται σε κάποιες περιπτώσεις η συνεργασία των Υπουργείων Υγείας & Πρόνοιας, Εθνικής Άμυνας, Εμπορικής Ναυτιλίας και Μεταφορών & Επικοινωνιών.

Όλοι πιστεύω θα συμφωνήσετε, ότι τα τελευταία χρόνια έγιναν σημαντικά βήματα προόδου για την καλύτερη αντιμετώπιση των υγειονομικών αναγκών των νησιών του Αιγαίου. Για τη βελτίωση της στελέχωσης και την ανανέωση του ιατροτεχνολογικού εξοπλισμού όλων των μονάδων, για την επείγουσα προνοσοκομειακή φροντίδα και τις αεροδιακομιδές, για νέες υποδομές και εξειδικευμένα τμήματα, για τηλεϊατρική σύνδεση των Κ.Υ και των Π.Ι. κλπ. Σε αυτό βοήθησε πολύ το ολοκληρωμένο πρόγραμμα «Ιπποκράτης» που εκπονήθηκε από το Υπουργείο Υγείας το 1996. Δεν υποστηρίζω βέβαια ότι όλα τα προβλήματα έχουν επιλυθεί. Αντίθετα θα έλεγα ότι υπάρχουν ακόμα επείγουσες ανάγκες σε όλους αυτούς τους τομείς. Και η μεταρρύθμιση που έχουμε ξεκινήσει περιέχει και θα περιέχει και στα επόμενα νομοσχέδια που θα ακολουθήσουν ρυθμίσεις που θα επιλύουν προβλήματα για την αποτελεσματικότερη υγειονομική θωράκιση των νησιών μας.

Δεν θέλω να πάω πολύ πίσω. Επιτρέψτε όμως να αναφέρω μόνο πολύ επιγραμματικά μερικά από αυτά που έγιναν τα τελευταία πέντε χρόνια για το Αιγαίο.

Στον τομέα της νοσοκομειακής περίθαλψης:

Λειτούργησαν οι ΜΕΘ στα νοσοκομεία, Μυτιλήνης και Σύρου και επίκειται η λειτουργία της ΜΕΘ στη Ρόδο.

Λειτούργησε Μονάδα Αυξημένης Φροντίδας στο νοσοκομείο της Κω, ενώ θα λειτουργήσει σύντομα και στη Σάμο.

Λειτούργησαν νέες Μονάδες Τεχνητού Νεφρού σε Σάμο, Λήμνο, Κω και Σύρο, ενώ προβλέπεται να λειτουργήσει φέτος και στην Κάλυμνο.

Εγκαταστάθηκαν και λειτουργούν αξονικοί τομογράφοι σε Ρόδο, Μυτιλήνη (ΙΚΑ), στη Χίο (από δωρεά) και στη Σάμο.

Για τη βελτίωση της στελέχωσης και την κάλυψη των μεγάλων κενών που πράγματι υπάρχουν στις μονάδες υγείας η περιοχή του Αιγαίου έχει τα τελευταία χρόνια μια ευνοϊκή μεταχείριση στην κατανομή των εγκεκριμένων θέσεων από το Υπουργείο. Να αναφέρω μόνο ότι:

· Από την κατανομή των τελευταίων 5.000 εγκεκριμένων θέσεων προσωπικού πλην ιατρικού έχουν κατανεμηθεί στο Αιγαίο 302 θέσεις τακτικού προσωπικού, οι οποίες έχουν ήδη προκηρυχθεί ή θα προκηρυχθούν εντός του Σεπτεμβρίου και άλλες 143 με σχέση ιδιωτικού δικαίου (συμβάσεις ετήσιας ή τετράμηνης διάρκειας).

· Από την κατανομή των 250 εγκεκριμένων θέσεων ιατρικού προσωπικού, οι 29 θέσεις έχουν δοθεί στο Αιγαίο (25 για νοσοκομεία και 4 για Κ.Υ.)

· Με την πρόβλεψη του νόμου 2889/01 για τους επικουρικούς γιατρούς έχουν ήδη διοριστεί και αναλάβει καθήκοντα σε μονάδες του Αιγαίου 20 τέτοιοι γιατροί ( 15 σε νοσοκομεία, 4 σε Κ.Υ. και 1 σε Π.Ι.).

Ακόμη με την προ τριετίας αναβάθμιση 33 Π.Ι σε πολυδύναμα και τη σύσταση σ’ αυτά οργανικών θέσεων, πολλά μικρά νησιά απέκτησαν ειδικευμένους γιατρούς ΕΣΥ αλλά και νοσηλευτικό προσωπικό. Σε αυτά τα πολυδύναμα περιφερειακά ιατρεία υπηρετούν σήμερα 17 ειδικευμένοι γιατροί και 30 άτομα νοσηλευτικό και λοιπό προσωπικό ενώ άλλοι 5 γιατροί και τρία άτομα νοσηλευτικό προσωπικό βρίσκονται σε διαδικασία πρόσληψης. Και επειδή κυρίες και κύριοι, τα νούμερα αυτά ίσως να ακούγονται μικρά επιτρέψτε μου μια διαφορετική διατύπωση. Μικρά και απομονωμένα νησιά όπως οι Φούρνοι, η Δονούσα, η Σχοινούσα, η Ηρακλειά, η Αμοργός, τα Κουφονήσια, η Θηρασιά, η Φολέγανδρος, η Σίκινος, η Ανάφη, η Αντίπαρος, η Νίσυρος, οι Λειψοί, το Αγαθονήσι, η Χάλκη, η Κάσος, η Τήλος, το Καστελλόριζο και η Σύμη που μέχρι πρόσφατα κάλυπταν τις υγειονομικές τους ανάγκες μόνο με αγροτικούς γιατρούς, σήμερα στα νησιά αυτά υπηρετούν ειδικευμένοι γιατροί (παθολόγοι και παιδίατροι) αλλά και νοσηλευτικό και παραϊατρικό προσωπικό. Και βέβαια η αδυναμία κάλυψης των υπόλοιπων κενών θέσεων στα πολυδύναμα αυτά Π.Ι οφείλεται αποκλειστικά και μόνο στην έλλειψη εκδήλωσης ενδιαφέροντος από μέρους των γιατρών γι’ αυτό και οι θέσεις αυτές προκηρύσσονται και επαναπροκηρύσσονται συνέχεια.

Ακόμη να πω ότι οι θέσεις των αγροτικών γιατρών στο Αιγαίο, πλην ελαχίστων εξαιρέσεων (μόνο οκτώ κενές) είναι σήμερα καλυμμένες.

· Τέλος με τον νόμο 2920/01 για το Σώμα των Επιθεωρητών Υπηρεσιών Υγείας και Πρόνοιας που πρόσφατα ψηφίστηκε θεσπίσαμε κίνητρα για εκείνους τους γιατρούς που θα ζητήσουν να αποσπασθούν για τουλάχιστον τέσσερις μήνες σε νοσοκομεία των νησιωτικών περιοχών. Σ’ αυτή την περίπτωση ο χρόνος απόσπασής υπολογίζεται ως διπλάσιος χρόνος υπηρεσίας, προσαυξάνοντας έτσι κατά 5% τη συνολική βαθμολογία του γιατρού ανά τετράμηνο απόσπασης, σε κάθε περίπτωση κρίσης του.

Στον τομέα της τηλεϊατρικής αρκετά Κ.Υ. και Π.Ι. του Αιγαίου έχουν συνδεθεί τηλεϊατρικά με μεγάλα νοσοκομεία, ενώ ένας άλλος μεγαλύτερος αριθμός εξυπηρετείται για καρδιολογικά περιστατικά μέσω φαξ. Πιο συγκεκριμένα:

· Μέχρι το 2000 είχαν συνδεθεί τηλεϊατρικά με τη μονάδα Τηλεϊατρικής του Σισμανόγλειου Νοσοκομείου 6 Κέντρα Υγείας, 1 Κέντρα Υγείας- μικρό Νοσοκομείο και 4 Περιφερειακά Ιατρεία του Αιγαίου (Κ.Υ. Αστυπάλαιας, Σαντορίνης,, Πάρου, Σκοπέλου, Άντισσας, Ιθάκης, το Κ.Υ. - μικρό νοσοκομείο της Λήμνου και τα Π.Ι. Καστελορίζου, Κουρουνίων Χίου, Οινουσών και Φούρνων). Από το Μάρτιο του 2001 και με χρηματοδότηση του Υπουργείου, ολοκληρώθηκε η σύνδεση άλλων 20 Κέντρων Υγείας του Αιγαίου (Κ.Υ. Ίου, Μυκόνου, Άνδρου, Νάξου, Τήνου, Μήλου, Αρχάγγελου Ρόδου, Έμπωνα Ρόδου, Καρπάθου, Σύμης, Πάτμου, Καλλονής, Πλωμαρίου, Πολυχνίτου, Πυργίου, Καρλοβασίου, Σκιάθου, Αλονήσου Σαμοθράκης και Πρίνου Θάσου). Επιπλέον μέσα από διάφορα ερευνητικά προγράμματα έχουν συνδεθεί τηλεϊατρικά με νοσοκομεία του ΕΣΥ αρκετά ακόμη Π.Ι. ιδιαίτερα του νησιώτικου χώρου.

Στον τομέα της Επείγουσας Προνοσοκομειακής Φροντίδας:

Επεκτείναμε το ΕΚΑΒ σε Ρόδο και Μυτιλήνη. Τα στελεχώσαμε με 32 άτομα, κυρίως οδηγούς και πληρώματα ασθενοφόρων και τα εξοπλίσαμε με 5 ασθενοφόρα και 3 κινητές μονάδες.

Το χρονίζον θέμα της αγοράς ελικοπτέρων λύθηκε και ήδη δύο από τα τέσσερα ελικόπτερα σταθμεύουν μόνιμα σε Ρόδο και Μυτιλήνη, ενώ προχωρούν οι διαδικασίες και εντός του Σεπτεμβρίου θα γίνει ο διαγωνισμός για τη μίσθωση δύο ακόμη μικρών αεροσκαφών.

Τόσο το Υπουργείο Υγείας, όσο και το Υπουργείο Αιγαίου ενισχύσαμε σημαντικά τον στόλο των ασθενοφόρων των νησιών. Από την πρόσφατη προμήθεια ασθενοφόρων από το ΕΚΑΒ, εννέα (9) έχουν ήδη παραδοθεί η παραδίδονται σε Κ.Υ. και νοσοκομεία του Αιγαίου, ενώ ικανός αριθμός από τα 116 καινούργια ασθενοφόρα που θα παραληφθούν σύντομα από το ΕΚΑΒ, προορίζεται επίσης για τις μονάδες του Αιγαίου.

Έχουμε πλήρη επίγνωση και των προβλημάτων και των αναγκών σε κάθε νησί ξεχωριστά και σε κάθε μονάδα υγείας, από το μεγαλύτερο νοσοκομείο μέχρι τα πιο μικρό και απομονωμένο περιφερειακό ιατρείο. Και το τονίζω αυτό με έμφαση, ιδιαίτερα σήμερα που αρχίζουν με τις όποιες δυσκολίες να λειτουργούν τα ΠεΣΥ, ο νέος θεσμός που πρόσφατα εγκαταστήσαμε στο σύστημα.

Γνωρίζουμε πλήρως τις ανάγκες σε προσωπικό όλων των κατηγοριών για να στελεχωθούν καλύτερα Κ.Υ. και Π.Ι. και για να λειτουργήσουν εξειδικευμένα τμήματα και μονάδες όπως η ΜΕΘ του Νοσοκομείου της Ρόδου, οι Μονάδες Αυξημένης Φροντίδας στην Κάλυμνο και την Κω και η Μονάδα Τεχνητού Νεφρού στην Κάλυμνο. Ξέρουμε τα προβλήματα που υπάρχουν με την έλλειψη ή την παλαιότητα ασθενοφόρων σε αρκετά νησιά. Τα περισσότερα και πλέον πιεστικά βρίσκονται σε διαδικασία επίλυσης και σύντομα θα αντιμετωπιστούν αποτελεσματικά.

Θέλω τελειώνοντας να επαναλάβω ότι η υγειονομική κάλυψη περιοχών όπως αυτή των νησιών του Αιγαίου με τις ιδιαιτερότητές της είναι μια πολύ δύσκολη υπόθεση, που όμως χρόνο με το χρόνο την κερδίζουμε. Το έχουμε αποδείξει αυτό και εσείς εδώ ίσως το γνωρίζετε καλύτερα από μένα. Το μόνο που μπορώ να κάνω αυτή την στιγμή είναι να σας διαβεβαιώσω ότι θα συνεχίσουμε την προσπάθεια που έχουμε ξεκινήσει και η κατάσταση συνεχώς θα βελτιώνεται.

Με την ολοκλήρωση της μεταρρύθμισης που βρίσκεται σε εξέλιξη και την οργάνωση της πρωτοβάθμιας φροντίδας με οικογενειακό γιατρό το υγειονομικό τοπίο στα νησιά του Αιγαίου και σε ολόκληρη τη χώρα θα είναι πολύ καλύτερο από το σημερινό.

Σας ευχαριστώ πολύ